اجسام خارجی شایع‌ترین اورژانس‌های اطفال

دکتر رحمت سخنی از مرکز آموزشی درمانی امام خمینی(ره) ارومیه

Dr.RAHMAT SOKHANI

کودکان، اغلب اشیایی را داخل دهان، چشم، بینی یا گوش خود می‌کنند. این اشیا شامل دانه‌های حبوبات، ذرات پلاستیک یا اسباب بازی‌های ریز و کوچک است. گاهی اوقات هم به طور اتفاقی حشره یا جسمی منتشر در هوا وارد این منافذ بدن می‌شود. در چنین مواردی توصیه می‌شود با دقت و خونسردی وارد عمل شوید و با استفاده از راهنمای زیر به آنها کمک کنید.
یکی از شایع‌ترین مناطق بدن که می‌تواند محل ورود اجسام خارجی باشد گوش است. کودکان علاقه فراوانی دارند که با اجسام ریز و کوچک بازی کنند و آنها را به داخل گوش خود فرو کنند. دانستن برخی نکات می‌تواند ما را در مواجهه با چنین مواردی کمک کند.

جسم خارجی در گوش

• سعی نکنید با فرو کردن گوش پاک‌کن، چوب کبریت یا هر چیز دیگری در گوش، جسم خارجی را خارج کنید. این کار خطر هل دادن شی به عمق گوش و صدمه زدن به ساختارهای آسیب‌پذیر گوش میانی را افزایش می‌دهد.
• اگر شیء به خوبی دیده می‌شود و‌ قابل انعطاف است، می‌توان آن را به راحتی با موچین گرفت و خیلی آرام بیرون آورد.
• اگر آنچه در گوش فرو رفته، حشره نیست، سعی کنید از نیروی جاذبه برای خارج کردن آن استفاده کنید. برای این کار سر را به سمت دیگر خم کنید.
• اگر حشره‌ای داخل گوش رفته،‌ سر فرد را به گونه‌ای بچرخانید که گوش آسیب دیده به سمت بالا قرار گیرد. می‌توان برای بیرون راندن حشره‌، کمی روغن معدنی یا روغن زیتون داخل گوش ریخت. هنگام ریختن روغن می‌توان مسیر حرکت روغن را با مستقیم کردن مجرای گوش هموارتر ساخت. برای این کار لاله گوش را به سمت بالا و عقب بکشید. حشره خفه شده و در روغن شناور می‌ماند.
• از روغن به جز برای خارج کردن حشرات، استفاده نکنید. از این روش در صورت وجود هر گونه نشانه‌ای دال بر پارگی گوش مانند درد یا خون‌ریزی یا خروج ترشحاتی از گوش استفاده نکنید.
• اگر با استفاده از این روش نتوانستید جسم خارجی را خارج کنید و کودک همچنان از درد گوش و کاهش شنوایی یا احساس گیر کردن چیزی در گوش شاکی است، او را به سرعت به پزشک برسانید.

جسم خارجی در بینی

بینی یکی از موارد شایعی است که احتمال گیر افتادن اجسام خارجی در آن وجود دارد. همچنین کودکان علاقه دارند که اجسام و اسباب‌بازی‌های کوچک خود،‌ تیله، حبه قند و... را در بینی خود فرو کنند اما اگر با چنین مواردی روبه‌رو شویم، چه اقداماتی باید انجام دهیم.
• فردی را که شیء داخل بینی‌اش رفته، راهنمایی کنید تا از طریق دهان تنفس کند تا هنگامی که شیء از بینی‌اش خارج شود،‌ این کار از ورود آن به ریه‌ها جلوگیری می‌کند.
• سعی نکنید جسم خارجی را با گوش پاک کن، چوب کبریت یا هر ابزار دیگری خارج کنید زیرا این کارها موجب می‌شود جسم خارجی بیشتر به عمق بینی فرو رود.
• اگر جسم خارجی به طور کامل قابل رویت است، انعطاف‌پذیر است و می‌توان آن را به راحتی با موچین گرفت خیلی آرام اقدام به درآوردن آن کنید.
• برای بیرون راندن شیئی از بینی به کودک بگویید آرام فین کند. به او تاکید کنید که خیلی محکم یا پی در پی فین نکند.
• در بچه‌های کوچک که قادر به چنین کاری نیستند، شما می‌توانید این کار را خودتان انجام دهید، به این صورت که با یک دست سوراخ باز بینی را فشار داده و هم‌زمان یک بار به آرامی در دهان او فوت کنید.
• اگر با این روش جسم از بینی فرد خارج نشد، توصیه می‌شود به نخستین مرکز درمانی مراجعه کنید.

جسم خارجی در چشم

چشم اغلب خودش آلودگی‌های ریزی مانند ذرات غبار را به طور خودکار و ترشح اشک و پلک زدن پاک می‌کند اما اگر ذره‌ای داخل چشم کودکتان رفته که با اشک ریزش و پلک زدن بیرون نمی‌آید، باید به سرعت به چشم پزشک مراجعه کنید تا خطر آسیب رسیدن به چشم در اثر خاراندن، عفونت یا احیانا مواجهه با موادشیمیایی تا حدود زیادی از بین برود.
اگر آشغالی وارد چشم شما یا کودکتان شده و کسی هم دم دست نیست که کمک‌تان کند، به روش زیر سعی کنید آشغال را با آب تمیز از چشم خارج کنید. فنجان یا لیوان را با آب تمیز پر کنید. لبه این فنجان یا لیوان را روی استخوان زیر حدقه چشم قرار دهید و بدون اینکه چشم را ببندید، آب را داخل آن بریزید.
اگر هنوز چشم‌تان درد می‌کند و قرمز است، با وجودی که فکر می‌کنید آلودگی از آن خارج شده، چند بار دیگر چشم را بشویید. اگر جسم خارجی با وجود شستشوی چشم خارج نشد، به پزشک مراجعه کنید.

تمیز کردن چشم دیگران

• برای تمیز کردن چشم دیگران و پیش از معاینه چشم،‌ دستان خود را بشویید و شخص را زیر یک چراغ پر نور بنشانید.
• محل آشغال را در چشم فرد مشخص کنید. برای معاینه چشم خیلی آرام پلک تحتانی را پایین بکشید و به کودک بگویید تا بالا را نگاه کند. سپس همین کار را با پلک بالا انجام دهید و این بار به او بگویید پایین را نگاه کند.
• اگر به نظر می‌رسد جسم خارجی در کره چشم فرو رفته، چشم را با یک نرم‌پوش استریل، در صورت امکان با پارچه‌ای تمیز بپوشانید و سعی نکنید جسم خارجی را درآورید بلکه به نزدیک‌ترین مرکز درمانی بروید.
• چنانچه جسم خارجی بزرگ است و بستن چشم را با مشکل روبه‌رو می‌سازد، چشم را با یک فنجان کاغذی پوشانده و با چسب به صورت و پیشانی بچسبانید و به چشم‌پزشک مراجعه کنید.
• اگر جسم خارجی روی لایه اشک یا سطح چشم شناور است، سعی کنید با شستشو یا با دست آن را بردارید. برای این کار همین‌طور که پلک بالا یا پایین را باز نگه داشته‌اید،‌به کمک یک سواب پنبه‌ای (مثل گوش پاک کن) مرطوب یا گوشه یک دستمال تمیز، جسم خارجی را درآورید. اما اگر قادر نیستید به راحتی آن را درآورید، هر دو چشم را با یک پارچه نرم بپوشانید و خود یا کودکتان را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی برسانید.
• اگر موفق شدید جسم خارجی را درآورید، چشم را با محلول شستشوی چشم با آب تمیز شستشو دهید.
• در صورت تداوم درد، قرمزی یا مشکل بینایی از اورژانس تقاضای کمک کنید.

جسم خارجی در راه هوایی

وقتی جسمی به طور تصادفی استنشاق می‌شود، گاهی در نای یا ریه‌ها گیر می‌افتد. اگر این شیء موجب خفگی شد، برای بیرون راندن آن از مانوری موسوم به هایملیش استفاده کنید و اگر این روش موثر نبود، از اورژانس تقاضای کمک کنید.
در برخی از موارد، جسمی که در نای یا لوله‌های برونشی گیر افتاده، مانع از تنفس نمی‌شود اما سلامت فرد را در معرض خطر قرار می‌دهد. اگر شما یا فردی که کنار شماست شیئی را داخل نای یا ریه‌ها استنشاق کرده‌اید، این موضوع را به پزشک‌تان اطلاع دهید.

جسم خارجی در لوله گوارش

گاهی بچه‌ها اشیایی مانند سکه، گیره،‌ دکمه، هسته میوه و اسباب بازی‌های کوچک را می‌بلعند. این اشیا بدون هیچ مشکلی از لوله گوارش عبور می‌کنند اما گاهی ممکن است گیر بیفتند. در صورت بروز علایم و نشانه‌های زیر از اورژانس تقاضای کمک کنید:
• اشکال در بلع
• بیرون دادن و جاری شدن بزاق
• شکم درد یا استفراغ.
منبع:www.salamat.com